Published on Eylül 5th, 2024

Neden “Sınırsız Kütüphane”

Görülmüştür Kolektifi, redfotoğraf grubu ve Karşı Sanat işbirliğinde gerçekleşecek “SINIRSIZ KÜTÜPHANE” sergisi 13 Eylül – 9 Ekim tarihlerinde içeridekilerle dışarıdakileri bir kez daha buluşturacak.

Avrupa Demokrat Haber Merkezi

“Tüm sermayemiz, dışarıda görüp yaşadığımız çeyrek asır önceki dünyadan aldığımız kareler (…). O açıdan; ‘Anı bohçamızı’ gıdım gıdım kullanmak zorunda kalıyoruz, hem de düş gücümüze fazlasıyla yüklenmek zorunda kalıyoruz. Bir de hafıza bir zaman sonra isyan ediyor, bazen infilak ediyor. Zira tutsaklığımız galiba fazla uzun sürdü. Mesela bir sokağı anlatmakta güçlük çekiyorum artık. Ya da bir çocuğu, bir ev ortamını betimleyemiyorum. Düş gücünün de çok fazla gerçeklikten kopmaması gerekiyor. ”

GÜLAZER AKIN. KADIN KAPALI HAPİSHANESİ. BÜNYAN / KAYSERİ

***

“Cezaevinde günü estetize edecek bir şey olmadığı gibi fiziki anlamda kurbağanın kuyudaki dünyayı görmesi gibi bir durum var. Bir avuç gökyüzünün dışında göreceğin, dokunacağın, hissedeceğin tabiata ait bir şey yok. 30 yıl boyunca demir ve beton bir kafeste kalmak bugün için pek anlaşılmıyor olabilir lakin gelecek nesiller eminim ki farklı tartışacaklardır. 30 yıl demir dahi bu beton zeminin üzerinde çürür.” NEVZAT ÇAPKIN [i]

NEDEN “SINIRSIZ KÜTÜPHANE”

Türkiye hapishanelerinde -kamuoyunun bildiği tanıdığı, aydınların destek sunduğu iki üç ismin dışında- yüzden fazla yazar, şair ve çizerin varlığını kamuoyuna hatırlatmak, eserlerini hangi koşullarda, nasıl yarattıklarına dikkat çekmek amacıyla “Sınırsız Kütüphane” adını verdiğimiz bu sergiyi hazırladık. Sergide değişik hapishanelerden 96 mahpus ve dışarda olan 34 fotoğrafçı, grafiker ve heykeltıraş yer alıyor.

Bu çalışmamız sadece soyut imgelerden- görsellerden -videolardan ibaret olmasın, kalmasın diye yazarları hala hapishanede olan, son 30 yılda içeride üretilmiş – yazılmış yüzden fazla edebi eseri, kitap, resim ve karikatürü sergi için topladık. Daha önce, 14 yıl boyunca politik mahpusların Görülmüştür Kolektifi’ne yolladığı kitaplara, “Görüşeceğiz Grubu”nun da arşivinde olan kitapları ekledik. Sergi duyurusu yapıp, hapishanelere yüzden fazla davetiye yolladık, bu davetimize cevap olarak içeriden mahpuslardan ve dışarıdan mahpus ailelerinden yeni kitaplar geldi.

Böylelikle yazarları halen hapishanede olan devasa bir kütüphane oluşturduk.

Mahpusların yazdığı şiir, roman, öykü ve deneme türü kitaplar yanı sıra, hapishanede üretilen edebiyat ve karikatür dergileri, hapishane konulu kitaplar da sergimizde yer aldı.

Dışarıdan fotoğrafçılar da “Sınırsız kütüphane” imgesini, kendi düşlerini katarak anda durdurdular. Mahpus yazarlara selam yollamış oldular. Onların da fotoğraf kareleri sergimizde yer alacaktır.

Ancak bir not düşmek gerekiyor: İçeride hayat öyle kahramanlık filmlerine benzememekte, romantize edilemeyecek denli zor akmaktadır. Bir zulüm deryasında düşlerine, ütopyalarına sarılan politik tutuklu ve hükümlüler, tenlerini ve tinlerini psikoljik ve kimi zaman da fiziki şiddetten yazarak, çizerek korumaya çalışmaktadırlar.

Bu anlamda sergide bir diğer amacımız da hapishane idarecilerinin “rehabilitasyon” yerine akıl almaz disiplin cezalarıyla, keyfi yasaklarla tecrit ettiği mahpuslara esinti yollamaktır. Absürt, akıl almaz sansür uygulamaları sonucu oto sansüre sürüklenen tutuklu yazarlara, şairlere, çizerlere destek sunmak, bazı hapishanelerde “yönetmelik yok sayılarak” keyfi olarak konulan kitap, dergi, gazete, tuval ve renkli kalem yasaklarına dikkat çekmektir.

En azından Türkiye’nin de imzaladığı (2006) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Cezaevi Kuralları’na uyulmasını sağlamak, keyfi yasakların sonra ermesi için çıkarılan sese sesimizi eklemek ve Türkiye’deki 400’e yakın hapishanenin çok azında faaliyette olan sanat atölyelerinin işlevli hale getirilmesi için kamuoyu oluşturmaktır.

İçeriden, dışarıdan 150’ye yakın sanatçının eserleriyle açılacak Sınırsız Kütüphane sergisi, 13 Eylül günü saat 17.00 da İstanbul’da İstiklal Caddesi Aznavur Pasajı’ndaki Karşı Sanat Çalışmaları’nda açılacak ve 9 Ekim tarihine kadar görülebilecek.

Görülmüştür kolektifi adına Adil Okay
redfotoğraf grubu adına Özcan Yaman

[i] Yazar Nevzat Çapkın kanser hastasıydı. İHD’nin Hasta tutsaklar listesinde adı vardı. Dışarıda tedavi imkânı sağlanmadı. Ölümün eşiğinde yani çok geç tahliye edildi. Dışarıda 6 ay yaşayamadan hayatını kaybetti. Adil Okay ile Ayhan Kavak’ın hazırladığı Firari yazılar adı kitapta onunla henüz hapishanede iken yapılmış geniş bir söyleşi yer aldı. Anısına saygıyla.