Bugün 19 Mayıs: Bayram değil, yas günü | Enver Enli

Bugün 19 Mayıs’tı, değil mi?
Zalimlerin bayramı, mazlumların yas günü.
Bu oyunu bozmak elimizde. Güçlünün değil, haklının yanında olalım…

Almanya’nın Stuttgart kentinde, Pontus Rumları ve Yunan göçmenler tarafından, 19 Mayıs 1919’da Doğu Karadeniz’de yaşanan Pontus Soykırımı’nın yıldönümü anıldı. Bu anmada, Osmanlı İmparatorluğu tarafından başlatılan ve Kemalist diktatörlüğün destekçileri olan Topal Osman gibi çeteciler tarafından sürdürülen etnik temizlik ve soykırım bir kez daha lanetlendi.

Pontus Soykırımı olarak anılan bu trajedi, I. Dünya Savaşı ve sonrasında Osmanlı topraklarında Rumlara yönelik sistematik bir imha politikasının sonucuydu. Resmi kaynaklara göre 353 bin 237 Pontus Rum’u katledildi. Amasya, Samsun, Giresun, Niksar, Trabzon, Tokat, Maçka ve Şebinkarahisar gibi şehirlerde binlerce insan katledildi. Sürgün yollarında ise yaklaşık 50 bin kişi hayatını kaybetti. Bu soykırım, Merkez Ordusu Komutanı Nurettin Paşa ve Topal Osman’ın liderliğinde, Mustafa Kemal’in bilgisi dahilinde gerçekleşti.

Bugün bizlere bayram olarak sunulan bazı “kutsal” günler, ezilen halklar için birer yas günü. 19 Mayıs da onlardan biri. Tıpkı 24 Nisan’da Ermenilerin andığı, halen unutulmayan büyük felaket gibi. 23 Nisan’da çocukların bayram yaptığı gün, Ermeni halkı için yas başlıyor. Bu çelişkiler, ülkenin resmi tarih anlatısının ne denli travmatik ve dışlayıcı olduğunu ortaya koyuyor.

Takvimin hangi gününe baksanız, bir başka halkın acısına, zulmüne, katliamına rastlamak mümkün. Bugünlerde Lozan Antlaşması üzerinden yürütülen tartışmalarda bile, geçmişteki soykırımların meşrulaştırıldığını, Kemalizm’in hâlâ kutsandığını görmek acı verici. Kendine “demokrat” ya da “sosyalist” diyen kesimlerin bile bu konuda sessiz kalması düşündürücü.

Pontuslular, Ermeniler, Aleviler, Kürtler, Dersimliler… Tüm bu halklar, sistemin unutturmaya çalıştığı gerçekleri yaşatıyor. 19 Mayıs’ın gençlik ve spor bayramı değil, bir soykırım günü olduğunu yüksek sesle dile getirmek hepimizin görevi.

Ben de, Pontus Rumlarının anma etkinliği için Stuttgart’taydım. Eylemi Pontus Rum Dernekleri düzenledi. En dikkat çekici detaylardan biri, bölgedeki göçmen ve Kürt örgütlerinin oluşturduğu Soykırımlarla Mücadele Platformu’nun pankartıyla eyleme katılmasıydı.

Stuttgart Wilhelmplatz’da başlayan sessiz yürüyüşte, Pontuslular yerel kıyafetleri ve kemençeleriyle yürüyüşe katıldı. Kemençe eşliğinde yas ve memleket özlemini dile getiren ezgiler söylendi. Halkın ilgisi oldukça yüksekti.

Yürüyüş, Stuttgart şehir merkezindeki Nazi soykırım anıtı olan “Üç Taş Meydanı”na kadar sürdü. Burada çelenkler bırakıldı, Pontus kurumlarının flamaları taşındı. Dernekler adına yapılan konuşmalarda, Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a Osmanlı tarafından görevlendirildiği, Pontus Rum isyanını bastırma bahanesiyle yürütülen etnik temizlik sürecinde aktif rol oynadığı vurgulandı.

SPD’li Pontus Rum kökenli milletvekilleri, Almanya Parlamentosu’ndaki soykırımla yüzleşme ve Türkiye’nin bu gerçeği kabul etmesi yönündeki çabalarından bahsetti.

Soykırımlarla Mücadele Platformu adına yapılan konuşmalarda ise, 1915 Ermeni Soykırımı’ndan başlayarak Pontus Rumları, Aleviler ve Kürtlere yönelik sürdürülen politikaların birer halk düşmanlığı politikası olduğu vurgulandı. “Kendinden olmayanı ya asimile et, ya yok et” anlayışının hâlâ sürdüğü belirtildi.

Etkinlikte, Frankfurt Soykırım Karşıtları Derneği de çelenk bırakarak, mağdurlar anısına saygı duruşunda bulundu. Alman Sol Parti (Die Linke) adına yapılan konuşma da büyük ilgi gördü. Çocukların ve gençlerin yoğun katılımı, geleceğe dair umut verdi.

Etkinlik, çeşitli kurumların duygu ve düşüncelerini paylaştığı konuşmalarla sona erdi.

Evet, Pontuslu dostlarla dayanışmak, acılarına ve öfkelerine ortak olmak için Mannheim’dan Stuttgart’ta geldim. Köşe yazımda, duygularımı da kattığım haber-yorumla, sadece meydanda değil, medyada da sesleri olmayı bir borç bildim.

Bugün 19 Mayıs’tı, değil mi?
Zalimlerin bayramı, mazlumların yas günü.
Bu oyunu bozmak elimizde. Güçlünün değil, haklının yanında olalım…

Enver Enli – 19.05.2025