“Deniz” üzerine söyleşi

Fremden İnfo‘dan Cumali Yağmur, Deniz Gezmiş Üzerine yazar İskan Tolun ile ilginç bir röportaj yaptı. Röportajın Almancası Fremden Info‘da yayınlandı ve biz de, Türkçesini olduğu gibi yayınlıyoruz.

İşte sorular ve yanıtları:

F. I. : “Deniz Üzerine çok güzel bir kitap yazmışsınız. Sizi bu kitabı yazmaya iten ana neden neydi?”

İskan Tolun: “Öncelikle bu ilginiz ve iltifatınız için çok teşekkür ederim!..

Ama kitap değil, romandır Deniz’in Ütopyası. Almanca versiyonu da: Deniz’ Utopie’dir.

Bu romanla ilgili, Bir de roman olsun Deniz için, başlıklı bir söyleşi yapmıştım Ragıp hoca (Zarakolu) ile. Söyleşi, Almanca ve Türkçe olarak da birçok saygın gazetede yayınlandı. Hatta mezkûr söyleşinin Almancası, (Lasst uns auch einen Roman für Deniz schreiben) en son sizin gazetede (Fremden Info) de yayınlandı. Kitap yazmak, hele de Deniz gibi efsane bir lider üzerine roman betimlemek aklımın ucundan bile geçmiyordu. Zaten, ilk kitabımı (Gerçek Hikâyeler ve 444 Kitabın Özeti) da basmakta kararsızdım. Lâkin, müsveddeleri okuyan editör bir arkadaşın:

Kitaplaştırıp basalım, ziyan olmasın, yazık olacak. Bak, bütün bunları yazabilecek kaç kişi var? gibisindeki ısrarı beni ikna etti. Tükenmez kalemle kağıda yazmıştım, laptopuyla dijital ortama aldı ve yayınevine götürüp bastı ilk kitabımı. Sağolasın çok ilgiledi. Dolayısıyla, ilk kitaptan sonra artık roman betimlemeye başladım. Ve, Girdap / Remzi’nin Çilesi Ölünce Biter-2 adlı romanım çıktıktan sonra birçok okurlarımdan talep geldi: Deniz üzerine bir roman yaz. Deniz’i senin kaleminden okumak istiyoruz, diye. İşte, beni yazmaya iten ana neden, bu talepler oldu ve elbette, çocukluğumdan beri Deniz’e karşı duyduğum saygının, hayranlığın da etkisi yok değildi.”

F. I. : “Kitabı yazarken sizi zorlayan herhangi bir durum veya konu oldumu?”

İskan Tolun: “Bu işi severek yaptığım için hiç zorlanmadım ve herhangi bir konu da olmadı. Lâkin, dört yılımı aldı bu roman. Arşivleri taramak ve Deniz’in okul / dava arkadaşlarına ulaşmak epey bir zamana mal oldu. Ama her şeye karşın değdi de. Harika bir eser / roman çıktı ortaya. Bu arada, yardımlarını hiç esirgemeyen Deniz’in okul / dava arkadaşlarına, özellikle de değerli Atilla Keskin, Ragıp Zarakolu ve Cengiz Çandar hocama tekrar ve tekrar teşekkürlerimi sunuyorum.”

F. I. : “Hiç tanımadığınız, sadece 68 kuşağında yaptığı devrimci hareketlerden duyduğunuz ve okuduğunuz Deniz sizin için bir kahraman mıydı?”

İskan Tolun: “Adını ilk duyduğumda zaten bir kahramandı; canlı bir efsane olarak gelen-giden heyecanla anlatıyordu onu. Dillerden düştüğü yoktu hiç, çocuktum o zaman. Daha sonra giysileri de moda oldu, yasak olmasına karşın. Özellikle o yeşil parkası çok tutuluyordu. Kışın mağazaları süslüyordu ve hemen hemen her gencin üstünde de görebilmek mümkündü. Çok daha sonra, büyüyünce tabii; o yeşil, külahı kürklü meşhur parkadan ben de bir tane aldım.”

F. I. : “Deniz’in Türkiye devrimci hareketine katkılarını biliyor muydunuz?”

İskan Tolun: “Elbette. Katkıları, fedakârlığı tartışılmazdır zaten. Dava arkadaşlarının deyimiyle: Deniz her yerdeydi. Gazete, dergi ve ara sıra okuduğum kitaplardan da biliyordum ve son on beş yıldır elimden hiç kitap düşmedi; Deniz ile ilgili hemen hemen bütün kitapları okudum diyebilirim ve hâlâ Deniz’le ilgili ne buluyorsam severek okuyorum.”

F. I. : “Deniz darağacına giderken: Yaşasın Kürt ve Türk halkının bağımsızlığı, demiş. Bu söz sizi bir Kürt olarak çok etkiledi mi?”

İskan Tolun: “Elbette etkiledi. Etkilemez mi hiç? Enternasyonal bir devrimci liderdi Deniz. Romanda o sözün tamamını da okumak mümkün. Hayaliydi zaten o söz. Romanın başlığını da bu yüzden seçtim: Deniz’in Ütopyası. Ve, Ütopya yarının realitesidir!.. diyor Henry Dunant.

Büyük bir haksızlığa uğradı Deniz. Asıldığı o kara günde (6 Mayıs 1972), herkes ağlamıştı. Beş-altı yaşındaydım duyduğumda ve hüzne gömüldüğümü dün gibi hatırlıyorum. Zaten bundan dolayı da ağıt, şiir niteliğinde bir roman ortaya çıktı.”

F. I. : “Diğer 68 kuşağı liderlerinden Mahir Çayan ve İbrahim Kaypakkaya’dan hiç etkilendiniz mi?”

İskan Tolun: “İsimlerini duymuş, mücadelelerine saygı duyuyordum elbette. Ama Denizle ilgili yaptığım araştırmalarda sık sık bu isimlere rastlıyordum artık ve böylece saygım da bir kat daha artıyordu.”

F. I. : “Bu isimler üzerine de kitap yazmayı düşünüyor musunuz?”

İskan Tolun: “İleride olabilir, ama bu ara çok yoğunum. Zira, üç ayrı dosya üzerinde paralel çalışıyorum ve üstelik bu dosyalar, iki ayrı dildedir: Türkçe ve Kürtçe.”

Kitap Bilgileri:

F. I. : “Kitabınız hangi yayınevinde yayınlandı?”

İskan Tolun: “Babıali Kitaplığı ve Ozan Yayıncılık. İkisi birlikte çalışıyorlar. Bütün kitaplarımı onlar yayınlıyorlar: 16 kitap. Ha, bu son zamanlarda kitaplarımı 3 ayrı dilden de yayınlamaya başladılar: Türkçe, Kürtçe ve Almanca:

Verdammnis, Der schlauer Fuchs ve Deniz’ Utopie.”

F. I. ; “Okuyucular kitabı nereden temin edebilirler?”

İskan Tolun: “Kitaplarım, yerli-yabancı bütün kitabevlerinde ve internet sitelerinde temin edilebilir. Kısacası, dünyanın her yerinde, kitap satılan her yerde. Yalnız, Deniz’ Utopie çıktığında ilk başlarda Alman sitelerine girmedi. Ama şimdi amazon.de var ve kısa bir sürede de büyük bir ilgili gördü. Sağolasın Alman okuyucularım birçok güzel yorumlarda, nitelemelerde bulunmuşlar. Hepsi de 5 Yıldız vermiş.

Ayrıca, Gökkuşağı Kitabevi-Regenbogen Buchhandlung (Kitap Berlin) adlı Türk-Alman kitabevinin hızlı bir Whatsapp sipariş hattı da var: 00 90 533 020 65 39 ve, bütün kitaplarım bu hatta da mevcuttur. Sağolasın, mezkûr Kitabevi sahibi Metin hoca Deniz’in Ütopyası / Deniz’ Utopie romanıyla çok ilgilendi, sosyal medyada da paylaştı ve hâlâ birçok değerli kitapçı gibi, kitabevinin vitrininde de sergiliyor.

Özellikle, kitaplarımla ilgili Fremden Info da yayınlanan Der Löwenanteil-Para Şêr başlıklı yayınevi ilanından sonra, Almanca kitaplarıma ilginin arttığını sezinliyorum artık. İlanı yayınladığınız için sizlere çok teşekkür ederim. Deniz’ Utopie Amazona yeni girdi ve sayenizde, çok kısa bir süre içinde de ilgi görmeye başladı.

Röportaj için çok teşekkür ederim. Saygılar sevgiler. İyi yayınlar diliyorum.